USTAWA
z dnia …
o Urzędzie Generalnego Konserwatora Zabytków
projekt
Rozdział 1
Przepisy ogólne
art. 1. Ustawa określa zasady organizacji i działania Urzędu Generalnego Konserwatora Zabytków, jego zadania, strukturę oraz sposób powoływania Generalnego Konserwatora Zabytków.
art. 2.
1. Urząd Generalnego Konserwatora Zabytków (UGKZ) jest centralnym organem administracji publicznej odpowiedzialnym za ochronę dziedzictwa kulturowego.
2. UGKZ posiada osobowość prawną i działa na podstawie niniejszej ustawy oraz przepisów szczególnych.
3. UGKZ jest niezależny od administracji rządowej i podlega wyłącznie ustawie.
Rozdział 2
Generalny Konserwator Zabytków
art. 3.
1. Generalnego Konserwatora Zabytków (GKZ) powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Sejmu, przyjęty większością kwalifikowaną 3/5 głosów.
2. Kandydat na GKZ nie może być członkiem partii politycznej, parlamentarzystą ani pracownikiem administracji rządowej, administacji samorządowej lub firm deweloperskich w okresie 3 lat przed powołaniem.
art. 4.
1. Kadencja GKZ trwa 6 lat.
2. Możliwa jest jedna reelekcja.
art. 5. GKZ nie może zostać odwołany w trakcie kadencji, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 6.
art. 6. GKZ może zostać odwołany przez Prezydenta RP w przypadku:
1) trwałej niezdolności do pełnienia funkcji potwierdzonej orzeczeniem lekarskim,
2) prawomocnego skazania za przestępstwo umyślne,
3) rażącego naruszenia przepisów prawa lub zasad etyki zawodowej.
Rozdział 3
Struktura konserwatorska
art. 7. Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków (WKZ) powołuje i odwołuje Generalny Konserwator Zabytków.
art. 8.
1. Gminni Konserwatorzy Zabytków (GKZ lokalni) są powoływani przez władze gminne w porozumieniu z WKZ.
2. GKZ lokalni podlegają merytorycznemu nadzorowi WKZ oraz GKZ centralnego.
art. 9.
1. Społecznych Opiekunów Zabytków powołują Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków.
2. Opiekunowie wspierają służby konserwatorskie, uczestniczą w działaniach kontrolnych, edukacyjnych i prewencyjnych.
art. 10. Społeczni Opiekunowie Zabytków mają prawo zgłaszać naruszenia przepisów, inicjować kontrole oraz prowadzić działania informacyjne na temat ochrony dziedzictwa.
art. 11.
1. Tworzy się Inspektorat Nadzoru Konserwatorskiego jako wyspecjalizowaną jednostkę UGKZ.
2. Inspektorat Nadzoru Konserwatorskiego podlega bezpośrednio Generalnemu Konserwatorowi Zabytków.
3. Organizację i sposób działania Inspektoratu Nadzoru Konserwatorskiego określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na wniosek Generalnego Konserwatora Zabytków.
4. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, określa w szczególności:
1) strukturę organizacyjną Inspektoratu Nadzoru Konserwatorskiego,
2) szczegółowe uprawnienia funkcjonariuszy,
3) sposób przeprowadzania kontroli,
4) procedury współpracy z Policją, Strażą Graniczną oraz innymi służbami,
5) wzory legitymacji, oznakowania funkcjonariuszy,
6) umundurowanie i wyposażenie funkcjonariuszy.
art. 12.
1. Status, zadania i zasady działania Społecznych Opiekunów Zabytków określa Generalny Konserwator Zabytków, w drodze rozporządzenia.
2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określa w szczególności:
1) tryb powoływania i odwoływania Społecznych Opiekunów Zabytków,
2) zasady współpracy z WKZ oraz UGKZ,
3) uprawnienia kontrolne i edukacyjne,
4) sposób prowadzenia ewidencji i raportowania działalności,
5) system motywacyjny, w tym możliwość przyznawania legitymacji, odznak i organizacji szkoleń.
Rozdział 4
Kompetencje i zadania UGKZ
art. 13. UGKZ:
1) prowadzi centralny rejestr zabytków,
2) wydaje wytyczne i standardy konserwatorskie obowiązujące w całym kraju,
3) opiniuje akty prawne dotyczące dziedzictwa kulturowego,
4) reprezentuje Polskę w międzynarodowych organizacjach ochrony dziedzictwa,
5) koordynuje badania, ekspertyzy i dokumentację konserwatorską.
art. 14.
1. Zasady prowadzenia rejestru i ewidencji zabytków określa Generalny Konserwator Zabytków, w drodze rozporządzenia.
2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określa w szczególności:
1) wzory dokumentacji i wpisów do rejestru zabytków,
2) zasady aktualizacji i digitalizacji ewidencji,
3) integrację rejestrów z systemami samorządowymi oraz europejskimi bazami danych.
art. 15. UGKZ zarządza funduszami celowymi przeznaczonymi na ochronę zabytków.
art. 16. GKZ może wydawać zalecenia i wytyczne wiążące dla wojewódzkich i gminnych konserwatorów oraz Społecznych Opiekunów Zabytków.
Rozdział 5
Finansowanie
art. 17.
1. UGKZ posiada odrębny budżet uchwalany corocznie przez Sejm RP.
2. Szczegółowe warunki przyznawania i rozliczania dotacji celowych na ochronę zabytków określa Generalny Konserwator Zabytków w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia.
3. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, określa w szczególności:
1) warunki przyznawania dotacji,
2) zasady aplikowania i rozliczania środków,
3) katalog kwalifikowanych kosztów,
4) zasady kontroli wykorzystania środków.
Rozdział 6
Przepisy przejściowe i końcowe
art. 18.
1. Z dniem wejścia w życie ustawy, dotychczasowy Departament Ochrony Zabytków oraz odpowiednie struktury wojewódzkie administracji rządowej przechodzą do UGKZ.
2. Pracownicy zatrudnieni w przejmowanych jednostkach przechodzą do UGKZ z zachowaniem dotychczasowych warunków zatrudnienia.
art. 19.
1. Dotychczasowy Generalny Konserwator Zabytków pełni swoją funkcję do czasu powołania nowego GKZ zgodnie z niniejszą ustawą.
2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.