PROGRAM WOLONTARIATU
NA RZECZ OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
(Projekt do finansowania ze środków publicznych)
I. Tytuł programu
„DZIEDZICTWO W NASZYCH RĘKACH – Społeczny Wolontariat dla Zabytków”
Ogólnopolski program wspierający rozwój wolontariatu obywatelskiego w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem Społecznych Opiekunów Zabytków oraz wolontariatu szkolnego.
II. Cel główny programu
Wzmocnienie społecznego zaangażowania w ochronę, popularyzację i dokumentowanie dziedzictwa kulturowego poprzez rozwój i profesjonalizację wolontariatu konserwatorskiego, w tym współpracę Społecznych Opiekunów Zabytków, młodzieży szkolnej i organizacji pozarządowych.
III. Cele szczegółowe
1. Integracja i rozwój sieci Społecznych Opiekunów Zabytków oraz wolontariuszy dziedzictwa.
2. Stworzenie systemu szkoleń i certyfikacji w zakresie wolontariatu konserwatorskiego.
3. Aktywizacja młodzieży w ramach szkolnych klubów wolontariatu dziedzictwa.
4. Przygotowanie i dystrybucja materiałów edukacyjnych i publikacji o ochronie zabytków.
5. Zwiększenie współpracy między organizacjami pozarządowymi, szkołami i administracją publiczną.
IV. Zakres programu
Program ma charakter ogólnopolski i może być realizowany przez organizację koordynującą (np. Fundację im. Ludwiki i Hipolita małżonków Wawelberg) wraz z partnerami regionalnymi, samorządami i szkołami.
V. Grupy docelowe
• Społeczni Opiekunowie Zabytków (SOZ) – nowo powoływani i aktywni,
• Uczniowie i nauczyciele szkół podstawowych i ponadpodstawowych,
• Organizacje pozarządowe działające w obszarze dziedzictwa,
• Pracownicy samorządów i służb konserwatorskich,
• Lokalni liderzy i animatorzy kultury.
VI. Działania programu
1. System szkoleń i certyfikacji wolontariuszy
• Cykl szkoleń w 8 województwach oraz platforma e-learningowa.
• Moduły tematyczne:
o podstawy ochrony zabytków,
o dokumentowanie dziedzictwa (fotografia, mapowanie, baza danych),
o wolontariat instytucjonalny i obywatelski,
o etyka i bezpieczeństwo pracy w terenie,
o komunikacja i współpraca społeczna.
• Certyfikacja „Społeczny Wolontariusz Dziedzictwa”.
2. Wolontariat szkolny „Młodzi Opiekunowie Zabytków”
• Tworzenie szkolnych klubów dziedzictwa.
• Udział młodzieży w akcjach inwentaryzacyjnych, dokumentacyjnych i promocyjnych.
• Konkurs ogólnopolski „Zabytki blisko nas” na najlepsze inicjatywy uczniowskie.
• Scenariusze zajęć i przewodnik metodyczny dla nauczycieli.
3. Wsparcie sieci Społecznych Opiekunów Zabytków
• Forum Społecznych Opiekunów Zabytków i Wolontariuszy Dziedzictwa.
• Program mikrograntów (do 5 000 zł) na lokalne inicjatywy dokumentacyjne i edukacyjne.
• Platforma komunikacyjna i baza dobrych praktyk.
• Poradnik „Społeczny Opiekun Zabytku – przewodnik praktyczny”.
4. Publikacje i materiały edukacyjne
• Seria wydawnicza:
o „Młodzi dla zabytków” – podręcznik edukacyjny,
o „Atlas społecznych inicjatyw dziedzictwa” – przegląd działań w Polsce,
o „Zabytki w twoich rękach” – przewodnik dla wolontariuszy.
• Produkcja filmów edukacyjnych i podcastów.
• Dystrybucja drukowana i online (open access).
5. Promocja, wydarzenia i kampania społeczna
• Kampania medialna pod hasłem „Dziedzictwo w naszych rękach”.
• Dzień Społecznych Opiekunów Zabytków – wydarzenia lokalne w całej Polsce.
• Publikacja raportu rocznego o stanie wolontariatu w ochronie dziedzictwa.
VII. Efekty programu
Efekty ilościowe:
• min. 250 przeszkolonych wolontariuszy (w tym 100 uczniów),
• 8 szkoleń regionalnych i 1 Forum ogólnopolskie,
• 10 opracowanych publikacji i materiałów edukacyjnych,
• 20 mikrograntów lokalnych,
• 50 szkół włączonych do programu.
Efekty jakościowe:
• wzmocnienie kompetencji społecznych i konserwatorskich uczestników,
• trwałe zakorzenienie idei wolontariatu dziedzictwa w szkołach i społecznościach lokalnych,
• rozwój współpracy międzysektorowej (NGO – szkoły – samorządy – służby konserwatorskie),
• promocja postaw obywatelskich i troski o dziedzictwo.
VIII. Struktura organizacyjna
Koordynator programu: Fundacja im. Ludwiki i Hipolita małżonków Wawelberg
Partnerzy: NGO, wojewódzcy konserwatorzy zabytków, szkoły, samorządy, muzea.
Zespół realizacyjny: koordynator, edukatorzy, trenerzy, redaktorzy, graficy, zespół IT i administracyjny.
IX. Finansowanie
Całkowity budżet programu (rocznie): 400 000 zł
Kategoria wydatku | Opis działań | Kwota (zł) |
Szkolenia i certyfikacja | Organizacja 8 szkoleń regionalnych + kurs online, trenerzy, materiały, certyfikaty | 100 000 |
Wolontariat szkolny | Kluby szkolne, konkurs, materiały dydaktyczne, nagrody, opiekunowie | 60 000 |
Wsparcie Społecznych Opiekunów Zabytków | Forum ogólnopolskie, mikrogranty (20 × 5 000 zł), platforma komunikacyjna | 120 000 |
Publikacje i materiały edukacyjne | Opracowanie, redakcja, druk i dystrybucja publikacji + multimedia | 50 000 |
Promocja i komunikacja społeczna | Kampania informacyjna, strona, media społecznościowe, wydarzenia lokalne | 30 000 |
Koordynacja i obsługa administracyjna | Wynagrodzenia, biuro, obsługa finansowa, raportowanie, monitoring | 40 000 |
RAZEM: | | 400 000 |
X. Monitoring i ewaluacja
• Kwestionariusze uczestników szkoleń i klubów.
• Raport półroczny i końcowy z działań i rezultatów.
• Ewaluacja jakościowa (wywiady z uczestnikami, analiza publikacji i projektów lokalnych).
• Publiczne podsumowanie wyników programu.
XI. Rezultaty trwałe
• Zbudowana ogólnopolska sieć Społecznych Opiekunów Zabytków i wolontariuszy szkolnych.
• Platforma edukacyjna i biblioteka materiałów dostępnych publicznie.
• Ugruntowanie roli wolontariatu w systemie ochrony dziedzictwa kulturowego.
• Stała współpraca między szkołami, NGO i służbami konserwatorskimi.